دولـت الکـترونیـک چـیست؟
تعاریف مختلفی برای یک دولت الکترونیکی وجود دارد و این مفهوم در دهه اخیر به صورت گسترده ای در کشورهای پیشرفته بررسی شده است و در بعضی از مواقع هم به شکلی کاملا موفق از سوی این کشورها به مرحله اجرا رسیده است. شاید در یک تعریف بلند‌پروازانه و دور از واقعیت بتوان گفت که دولت الکترونیک، یک دولت دیجیتالی بدون ساختمان های اداری و دارای سازمان های مجازی است که تمام خدمات مربوط به دولت را به صورت آنلاین به مردم ارائه می دهد و به این ترتیب تمام مردم را هم در فعالیت های مختلف اجتماعی سهیم می‌كند و راهی را برای مشارکت آن ها باز خواهد کرد. اما این تعریف راه زیادی تا رسیدن به مرحله اجرا دارد و به همین خاطر باید در حال ایده آل به چیزی بسیار کمتر از این رضایت دهیم. در یک تعریف دیگر می توان بهکارگیری فن‌آوری اطلاعات در بخش های مختلف دولت در راستای افزایش کیفیت و افزایش و ارتقای سطح خدمات‌رسانی را راهی برای شکل‌گیری یک دولت الکترونیکی دانست. به طور حتم با رسیدن به چنین جایگاهی رضایت مردم بیش از گذشته فراهم خواهد شد و یک گام اساسی برای رسیدن به جایگاه بالاتر برداشته خواهد شد. البته رسیدن به چنین جایگاهی آسان نخواهد بود و مسلما هر دولتی راه درازی را برای رسیدن به این جایگاه پیش رو خواهد داشت و اگر دولت ها نتوانند خدمات الکترونیکی تعریف شده را به صورتی درست و یکنواخت و با کیفیت مناسب در دسترس مردم قرار دهند، عموم افراد جامعه دچار مشکل خواهند شد و دولت الکترونیک هم باعث ایجاد یک شکاف طبقاتی بزرگ در جامعه خواهد شد و به این ترتیب مردم نیز به دلیل افزایش مشکلاتشان نارضایتی بیشتری خواهند داشت، اما اگر برای این کار یک برنامه‌ریزی مناسب و دقیق انجام شود، در عصر دیجیتال و با توجه به امکانات پیشرفته امروز، پایه یک دولت الکترونیک به درستی گذاشته خواهد شد و تاثیرات چشمگیری در روند رو به رشد یک کشور مشاهده خواهد شد. شاید بتوان گفت که اگر دولت یک کشور به سمت الکترونیک شدن پیش برود، اطلاع‌رسانی و خدمات‌رسانی امور دولتی به موقع خواهد بود و این امر به صورت بسیار دقیق و کارا در 24 ساعت شبانه‌روز، از طریق وسایل ارتباطی گوناگون مانند تلفن های همراه و اینترنت صورت خواهد گرفت.
مشتریان یک دولت الکترونیک
وقتی قرار باشد که یک تغییر بنیادی در نحوه انجام کارهای یک کشور ایجاد شود، قبل از آن باید به درستی فکر کرد و با یک مقایسه در مورد مزایا و معایب آن طرح به یک نتیجه‌گیری درست رسید. مشخص است که مخاطب اصلی یک دولت الکترونیک، عامه مردم هستند، اما شاید در یک دسته‌بندی کلی بتوان مشتریان دولت الکترونیک را به سه دسته تقسیم کرد. شهروندان، بنگاه های اقتصادی و موسسات دولتی مشتریان دولت الکترونیک هستند که از طریق پایگاه های مجازی، می توانند در فعالیت های اجتماعی، سیاسی و اقتصادی شرکت کنند. شاید بتوان گفت که عمده ترین هدفی که دولت الکترونیک دنبال می کند، رسیدن به مردم‌سالاری الکترونیک است و با تحقق این هدف می توان اطمینان داشت که مردم می توانند به صورت مستقیم در امور مربوط به خودشان دخالت كنند و در روند تصمیم‌گیری ها تاثیر‌گذار باشند. به این ترتیب دولت به جای اینکه در مقابل مردم قرار بگیرد، در کنار آن ها قرار خواهد گرفت و مردم به صورت کامل با دولت در تعامل خواهند بود. بنگاه های اقتصادی و سازمان های دولتی هم از این طریق می توانند دامنه فعالیتی خود را گسترده تر کنند و فعالیت های گوناگونی را انجام دهند؛ از جمله این فعالیت ها می توان به مواردی مانند ثبت شرکت ها، دریافت و تجدید جواز کسب، پرداخت مالیات و عوارض، تمدید گواهی‌نامه، عقد قرارداد، ثبت ازدواج و طلاق یا تولد و مرگ اشاره کرد. همچنین تمام کارهای مالی و اعتباری، پر کردن فرم های الکترونیک به مقاصد گوناگون، دریافت اجازه برای ساخت‌و‌ساز ساختمان، تعامل با نهادهای مختلف دولتی و اجتماعی و تجاری، پرداخت قبوض مختلف، استفاده از کتابخانه های مجازی و شرکت در انتخابات مختلف نیز از طریق دولت الکترونیک به آسانی انجام‌پذیر خواهد بود.
اینترنت؛ پایه و اساس دولت الکترونیکی
با جرئت می توان گفت که بدون وجود اینترنت، صحبت از دولت الکترونیک یا مجازی، امکان‌پذیر نیست. در حال حاضر رسانه ای که به عنوان پایه های دولت الکترونیک انتخاب شده، اینترنت است و ابزارهای کار هم رایانه‌های شخصی هستند که از طریق اینترنت به یکدیگر متصل شده‌اند و قابل بهره‌برداری هستند. اما محققانی که در این زمینه مطالعه می کنند، در فکر ایجاد راه های دیگری هم هستند؛ به طور مثال در فکر ایجاد کیوسک ها و گوشی‌های تلفن همراه هوشمند و ویژه ای هستند که به طور اختصاصی برای این منظور طراحی شده‌اند. البته اکنون هم می توان از گوشی های هوشمند امروزی برای این هدف استفاده کرد، اما اگر ابزاری به طور اختصاصی برای دولت الکترونیک ساخته شود، به طور حتم کاربرد بیشتری خواهد داشت.
روند ایجاد دولت الکترونیک
در ابتدا در نیمه دوم دهه 1990، بخش خصوصی آمریکا عهده‌دار این مسئولیت شد تا به منظور فراهم کردن آسایش و راحتی شهروندان، خدمات الکترونیکی خلق کند. این سازمان با بهکارگیری فن‌آوری اطلاعات در تمامی بخش ها به نتایج خوب و قابل سنجشی دست پیدا کرد؛ به طور مثال کارمندانی که از فن‌آوری های نوین در انجام کارهای خود استفاده می کردند، بازده کاریشان در حدود 5 درصد بیشتر از کارمندان عادی بود. به این ترتیب وب باعث ایجاد تغییرات عمده ای در مشاغل مختلف و ارتباطات شد. کم‌کم فن‌آوری های مربوط به اینترنت در تمامی بخش های خصوصی و پاره ای از بخش های دولتی به کار گرفته شد و دولت های مختلف به فکر ارائه خدمات الکترونیک به مردم افتادند، تا هم کارها به شکلی آسان تر انجام شود و هم به دلیل در دسترس بودن خدمات، رضایت مردم بیشتر فراهم شود.
توصیه ای به سران دولت ها
حتما پدر اینترنت را می شناسید. وینتون سرف یکی از تاثیرگذارترین افراد در روند پیشرفت زندگی انسان-هاست، زیرا با ایجاد پروتکل شبکه اینترنت می توان گفت که باعث ایجاد یک انقلاب بزرگ و ایجاد عصری با نام عصر دیجیتال شد. او بارها در جایگاه های مختلف به تمام رهبران دولتی توصیه کرده است که از فن‌آوری اطلاعات استفاده کنند و اجازه دهند که با به کار‌گیری آی تی در کارهایشان همیشه خدماتشان در دسترس باشد. او اعتقاد دارد که به هیچ‌وجه نباید از اینترنت هراس داشته باشیم و به جای آن باید برای استفاده از اینترنت در کارهای روزمره مان به بهترین شکل ممکن برنامه‌ریزی داشته باشیم. وینتون سرف اطمینان دارد که با استفاده از امکاناتی که یک دولت الکترونیک در اختیار مردم قرار می دهد، می توان خدمات دولتی را به بهترین شکل ممکن ارائه کرد و همچنین تعاملی اثر‌بخش تر و با کیفیت تر میان مردمان و بخش مدیریت دولتی ایجاد خواهد شد. همچنین اعتقاد دارد که مزایای ویژه ای در داشتن دولت الکترونیک وجود دارد، به عنوان نمونه فساد اداری به شدت کاهش پیدا خواهد کرد و تمامی امور با شفافیت بیشتری صورت خواهد گرفت. علاوه بر این میزان مسئولیت‌پذیری افراد افزایش خواهد یافت و بهبود فرآیندهای مختلف دائمی خواهد شد. تمامی این موارد رشد بیشتر منابع و کاهش هزینه خدمات را به دنبال خود خواهد داشت. البته با بهکارگیری فن‌آوری های ارتباطی و اطلاعاتی، تمام مراکز خدمات‌رسانی به مشتریانشان نزدیک تر خواهند شد و هر فردی می تواند به آسانی از طریق رایانه شخصی اش به خدمات مورد نیاز خود دسترسی داشته باشد. یک دولت الکترونیک باعث صرفه‌جویی در وقت و هزینه افراد، دولت و کسب و کار می شود و جهانی شدن باعث می شود که دولت ها به دلیل فروش کالاها و خدماتشان و گسترش و شناساندن فرهنگشان به دیگر مردمان، تصمیم بگیرند که استانداردهای پایه ای از یک دولت الکترونیک را داشته باشند.
پیشگامان در دولت الکترونیک
برخی از کشورها به دلیل طرز تفکر متفاوتی که در میان مردمانشان به چشم می خورد و به دلیل خلاقیت و قدرت ریسک‌پذیری مردم، بسیار آسان تر به سراغ تغییر و تحولات ممکن می روند و ترسی از عوض کردن ساختارهایشان ندارند. شاید بتوان گفت که این سبک از زندگی در کنار معایبی که ممکن است داشته باشد، مزایای بسیاری هم دارد و می تواند عوامل پیشرفت یک کشور را به سرعت فراهم آورد. یکی از کشورهایی که در این زمینه و نوع طرز فکر در جهان شناخته شده است، کشور پیشرفته ژاپن است که با ساختارهای پیشرفته و نوینش موفقیت های بسیاری را به دست آورده است. دولت ژاپن نیز تا به حال در زمینه داشتن یک دولت الکترونیک بسیار موفق ظاهر شده است و پروژه های متعددی را در این زمینه با موفقیت به انجام رسانیده است. ساختار طرحی که در این رابطه در این کشور ارائه شده است، بر اساس شتاب بیشتر و کیفیت بهتر در ارائه خدمات شکل گرفته است. دولت ژاپن سه نوع ارتباط خاص را برای این منظور در طرح خود در نظر گرفته است. در ابتدا نقش فن‌آوری اطلاعات در رابطه بین دولت و مردم یک کشور در نظر گرفته شده، در مرحله بعدی به ارتباط میان دولت و بخش بازرگانی توجه شده و در ارتباط سوم به مجازی کردن سازمان-های دولتی، وزارتخانه‌ها و دیجیتالی کردن عملکرد داخلی سازمان های اجرایی پرداخته شده است. شاید بتوان گفت که این محورها در ساختار طرحی که دیگر کشورها هم در نظر داشته اند، در نظر گرفته شده است. اما نکته ای که در این میان به چشم می خورد، این است که بسیاری از کشورها این طرح ها را به صورت نیمه‌کاره رها کرده اند و به این ترتیب علاوه بر اینکه از ساختار قبلی خود فاصله گرفته اند، در ساختار جدیدی که ایجاد کرده اند نیز به شکلی ناموفق ظاهر شده اند و به جای اینکه روند رو به رشدی داشته باشند و کارها را آسان تر کنند، باعث پیچیده تر شدن کارها و سردرگمی مردم شده‌اند و نارضایتی آن ها را به دنبال داشته اند. دولت ژاپن اعتقاد دارد که با اینکه آمریکا در کل جهان پیشرفته ترین کشور در زمینه فن‌آوری اطلاعات است، اما اگر دانش کافی برای استفاده از امکاناتش نداشته باشد، قادر به ایجاد یک دولت موفق نخواهد بود. مدیران ژاپنی اعتقاد دارند که در آینده ای بسیار نزدیک با فاصله بسیار زیادی در مقایسه با دیگر کشورها در صدر دولت های موفق الکترونیک قرار خواهند گرفت، زیرا طرح ایجاد یک دولت الکترونیک در ژاپن، تنها به ایجاد یک دولت مرکزی محدود نخواهد بود. دولتمردان این کشور تصمیم دارند که استانداردهای ویژه ای را به عنوان یک نقطه ارتباطی مهم با شهروندانشان تعیین کنند و زیرساخت های الکترونیک را به بهترین نحو برای رسیدن به این هدف فراهم آورند؛ به گونه ای که با انجام پروژه های پیشرفته، روز به روز به جایگاهی نزدیک شوند که حد و مرز در آن مفهومی نداشته باشد.
پیش بینی های یک کارشناس برای آینده کشورها
تمامی نام‌آوران جهان فن‌آوری برای پیشرفت جهان و علی‌الخصوص کشورهایشان تلاش می کنند و مسلما با کمک پیشگامان فن‌آوری اطلاعات می توان سریع تر به جایگاهی مطمئن از نظر برقراری ارتباط میان بخش های مختلف جامعه و کاربردهای فن‌آوری های نوین دست پیدا کرد. کمتر کسی وجود دارد که نام بیل‌گیتس را نشنیده باشد و اگر هم او را با عنوان یک کارشناس آی تی قدرتمند نشناسند، بدون شك با عنوان پولدارترین فرد جهان می شناسند. بیل‌گیتس که مدیرعامل مایکروسافت است، در اجلاسی که ماه گذشته در میان صدها کارشناس آی تی و مقامات دولتی برگزار شد، اعلام کرد که در آینده بسیار نزدیک فن‌آوری باعث ایجاد یک جهش بسیار بزرگ در ساختار اداری و دولتی کشورهای پیشرفته خواهد شد. بیل‌گیتس معتقد است که در دهه آتی راه تعامل میان فن‌آوری های نوین اطلاعاتی و دولت ها گسترده و یکپارچه خواهد شد. او اعتقاد دارد که در آینده گوشی های تلفن همراه می توانند قابلیت تشخیص کاربران را در اطراف خود داشته باشند. شاید در گامی پیشرفته تر بتوان سیستم های هوشمندی را پیاده سازی کرد؛ به طور مثال از رایانه هایی که به سیستم تشخیص صدا مجهز هستند و قابلیت های اینترنتی پیشرفته ای دارند، برای برقراری ارتباط میان بخش های دولتی مختلف استفاده کرد. او اعلام کرده است که اگر چه رکود اقتصادی در سال های گذشته باعث به عقب افتادن بسیاری از پروژه های پیشرفته شده است، اما با توجه به شرایط حال حاضر می توان اطمینان داشت که کشورها و سازمان های مختلف با بالاتر رفتن دانش‌شان در این زمینه به آسانی روی هماهنگ شدن بخش های مختلف با فن‌آوری اطلاعات سرمایه‌گذاری کنند و به این ترتیب نسل جدیدی را به صورت هوشمند طراحی کنند. جالب است که بدانید، مایکروسافت در حال حاضر در حال کار روی پروژه کارت های هوشمند ملی برای چند کشور مختلف از جمله هند است. آقای نایلکانی که موسس یکی از بزرگ‌ترین شرکت های تجاری جهان در هند است، روی این پروژه سرمایه‌گذاری کرده و قصد دارد که در این پروژه با مایکروسافت همکاری نزدیکی داشته باشد تا بتوانند از اواسط سال 2011 این کارت ها را به صورت آزمایشی میان مردم توزیع کنند. با توجه به اینکه هند در مقایسه با کشورهای اروپایی کشور چندان پیشرفته ای نیست و هنوز بسیاری از سیستم ها در این کشور به شیوه سنتی به کار خود ادامه می دهند، برداشتن این گام پیشرفت بزرگی در راستای رسیدن به یک دولت الکترونیک خواهد بود و بیل‌گیتس امیدوار است که بتواند در بسیاری از کشورها ساختارهای مورد نیاز برای رسیدن به این جایگاه را فراهم كند.
دولت نیمه الکترونیک ما در چه حال است؟
شاید بتوان گفت که ما هم جزو آن دسته از کشورهایی هستیم که به دلیل نداشتن دانش کافی و استفاده‌نكردن بهینه از امکانات سخت افزاری و نرم افزاری مناسب، از چاله درآمده و به چاه افتاده ایم. از آن-جایی که مهم ترین بخش به وجود آوردن زیرساخت های هوشمندسازی، داشتن بستر مناسبی برای اینترنت است، می توانیم با نگاه مختصری به این مورد به جایگاه کشورمان در این راستا پی ببریم. برنامه کلی دولت با عنوان توسعه و کاربرد فن‌آوری اطلاعات در شاخه های مختلف، چند سالی است که در دست اقدام است و هر از چند گاهی از گوشه و کنار خبرهایی را در این رابطه می شنویم، اما شاید بتوان گفت که در این راه حتی یک درصد هم موفق نبوده ایم و باید توجه بیشتری در این زمینه داشته باشیم و با برنامه‌ریزی و دانش بیشتر و کامل تری در راه گام برداریم.
مشتریان یک دولت الکترونیک
وقتی قرار باشد که یک تغییر بنیادی در نحوه انجام کارهای یک کشور ایجاد شود، قبل از آن باید به درستی فکر کرد و با یک مقایسه در مورد مزایا و معایب آن طرح به یک نتیجه‌گیری درست رسید. مشخص است که مخاطب اصلی یک دولت الکترونیک، عامه مردم هستند، اما شاید در یک دسته‌بندی کلی بتوان مشتریان دولت الکترونیک را به سه دسته تقسیم کرد. شهروندان، بنگاه های اقتصادی و موسسات دولتی مشتریان دولت الکترونیک هستند که از طریق پایگاه های مجازی، می توانند در فعالیت های اجتماعی، سیاسی و اقتصادی شرکت کنند. شاید بتوان گفت که عمده ترین هدفی که دولت الکترونیک دنبال می کند، رسیدن به مردم‌سالاری الکترونیک است و با تحقق این هدف می توان اطمینان داشت که مردم می توانند به صورت مستقیم در امور مربوط به خودشان دخالت كنند و در روند تصمیم‌گیری ها تاثیر‌گذار باشند. به این ترتیب دولت به جای اینکه در مقابل مردم قرار بگیرد، در کنار آن ها قرار خواهد گرفت و مردم به صورت کامل با دولت در تعامل خواهند بود. بنگاه های اقتصادی و سازمان های دولتی هم از این طریق می توانند دامنه فعالیتی خود را گسترده تر کنند و فعالیت های گوناگونی را انجام دهند؛ از جمله این فعالیت ها می توان به مواردی مانند ثبت شرکت ها، دریافت و تجدید جواز کسب، پرداخت مالیات و عوارض، تمدید گواهی‌نامه، عقد قرارداد، ثبت ازدواج و طلاق یا تولد و مرگ اشاره کرد. همچنین تمام کارهای مالی و اعتباری، پر کردن فرم های الکترونیک به مقاصد گوناگون، دریافت اجازه برای ساخت‌و‌ساز ساختمان، تعامل با نهادهای مختلف دولتی و اجتماعی و تجاری، پرداخت قبوض مختلف، استفاده از کتابخانه های مجازی و شرکت در انتخابات مختلف نیز از طریق دولت الکترونیک به آسانی انجام‌پذیر خواهد بود.
اینترنت؛ پایه و اساس دولت الکترونیکی
با جرئت می توان گفت که بدون وجود اینترنت، صحبت از دولت الکترونیک یا مجازی، امکان‌پذیر نیست. در حال حاضر رسانه ای که به عنوان پایه های دولت الکترونیک انتخاب شده، اینترنت است و ابزارهای کار هم رایانه‌های شخصی هستند که از طریق اینترنت به یکدیگر متصل شده‌اند و قابل بهره‌برداری هستند. اما محققانی که در این زمینه مطالعه می کنند، در فکر ایجاد راه های دیگری هم هستند؛ به طور مثال در فکر ایجاد کیوسک ها و گوشی‌های تلفن همراه هوشمند و ویژه ای هستند که به طور اختصاصی برای این منظور طراحی شده‌اند. البته اکنون هم می توان از گوشی های هوشمند امروزی برای این هدف استفاده کرد، اما اگر ابزاری به طور اختصاصی برای دولت الکترونیک ساخته شود، به طور حتم کاربرد بیشتری خواهد داشت.
روند ایجاد دولت الکترونیک
در ابتدا در نیمه دوم دهه 1990، بخش خصوصی آمریکا عهده‌دار این مسئولیت شد تا به منظور فراهم کردن آسایش و راحتی شهروندان، خدمات الکترونیکی خلق کند. این سازمان با بهکارگیری فن‌آوری اطلاعات در تمامی بخش ها به نتایج خوب و قابل سنجشی دست پیدا کرد؛ به طور مثال کارمندانی که از فن‌آوری های نوین در انجام کارهای خود استفاده می کردند، بازده کاریشان در حدود 5 درصد بیشتر از کارمندان عادی بود. به این ترتیب وب باعث ایجاد تغییرات عمده ای در مشاغل مختلف و ارتباطات شد. کم‌کم فن‌آوری های مربوط به اینترنت در تمامی بخش های خصوصی و پاره ای از بخش های دولتی به کار گرفته شد و دولت های مختلف به فکر ارائه خدمات الکترونیک به مردم افتادند، تا هم کارها به شکلی آسان تر انجام شود و هم به دلیل در دسترس بودن خدمات، رضایت مردم بیشتر فراهم شود.
توصیه ای به سران دولت ها
حتما پدر اینترنت را می شناسید. وینتون سرف یکی از تاثیرگذارترین افراد در روند پیشرفت زندگی انسان-هاست، زیرا با ایجاد پروتکل شبکه اینترنت می توان گفت که باعث ایجاد یک انقلاب بزرگ و ایجاد عصری با نام عصر دیجیتال شد. او بارها در جایگاه های مختلف به تمام رهبران دولتی توصیه کرده است که از فن‌آوری اطلاعات استفاده کنند و اجازه دهند که با به کار‌گیری آی تی در کارهایشان همیشه خدماتشان در دسترس باشد. او اعتقاد دارد که به هیچ‌وجه نباید از اینترنت هراس داشته باشیم و به جای آن باید برای استفاده از اینترنت در کارهای روزمره مان به بهترین شکل ممکن برنامه‌ریزی داشته باشیم. وینتون سرف اطمینان دارد که با استفاده از امکاناتی که یک دولت الکترونیک در اختیار مردم قرار می دهد، می توان خدمات دولتی را به بهترین شکل ممکن ارائه کرد و همچنین تعاملی اثر‌بخش تر و با کیفیت تر میان مردمان و بخش مدیریت دولتی ایجاد خواهد شد. همچنین اعتقاد دارد که مزایای ویژه ای در داشتن دولت الکترونیک وجود دارد، به عنوان نمونه فساد اداری به شدت کاهش پیدا خواهد کرد و تمامی امور با شفافیت بیشتری صورت خواهد گرفت. علاوه بر این میزان مسئولیت‌پذیری افراد افزایش خواهد یافت و بهبود فرآیندهای مختلف دائمی خواهد شد. تمامی این موارد رشد بیشتر منابع و کاهش هزینه خدمات را به دنبال خود خواهد داشت. البته با بهکارگیری فن‌آوری های ارتباطی و اطلاعاتی، تمام مراکز خدمات‌رسانی به مشتریانشان نزدیک تر خواهند شد و هر فردی می تواند به آسانی از طریق رایانه شخصی اش به خدمات مورد نیاز خود دسترسی داشته باشد. یک دولت الکترونیک باعث صرفه‌جویی در وقت و هزینه افراد، دولت و کسب و کار می شود و جهانی شدن باعث می شود که دولت ها به دلیل فروش کالاها و خدماتشان و گسترش و شناساندن فرهنگشان به دیگر مردمان، تصمیم بگیرند که استانداردهای پایه ای از یک دولت الکترونیک را داشته باشند.
پیشگامان در دولت الکترونیک
برخی از کشورها به دلیل طرز تفکر متفاوتی که در میان مردمانشان به چشم می خورد و به دلیل خلاقیت و قدرت ریسک‌پذیری مردم، بسیار آسان تر به سراغ تغییر و تحولات ممکن می روند و ترسی از عوض کردن ساختارهایشان ندارند. شاید بتوان گفت که این سبک از زندگی در کنار معایبی که ممکن است داشته باشد، مزایای بسیاری هم دارد و می تواند عوامل پیشرفت یک کشور را به سرعت فراهم آورد. یکی از کشورهایی که در این زمینه و نوع طرز فکر در جهان شناخته شده است، کشور پیشرفته ژاپن است که با ساختارهای پیشرفته و نوینش موفقیت های بسیاری را به دست آورده است. دولت ژاپن نیز تا به حال در زمینه داشتن یک دولت الکترونیک بسیار موفق ظاهر شده است و پروژه های متعددی را در این زمینه با موفقیت به انجام رسانیده است. ساختار طرحی که در این رابطه در این کشور ارائه شده است، بر اساس شتاب بیشتر و کیفیت بهتر در ارائه خدمات شکل گرفته است. دولت ژاپن سه نوع ارتباط خاص را برای این منظور در طرح خود در نظر گرفته است. در ابتدا نقش فن‌آوری اطلاعات در رابطه بین دولت و مردم یک کشور در نظر گرفته شده، در مرحله بعدی به ارتباط میان دولت و بخش بازرگانی توجه شده و در ارتباط سوم به مجازی کردن سازمان-های دولتی، وزارتخانه‌ها و دیجیتالی کردن عملکرد داخلی سازمان های اجرایی پرداخته شده است. شاید بتوان گفت که این محورها در ساختار طرحی که دیگر کشورها هم در نظر داشته اند، در نظر گرفته شده است. اما نکته ای که در این میان به چشم می خورد، این است که بسیاری از کشورها این طرح ها را به صورت نیمه‌کاره رها کرده اند و به این ترتیب علاوه بر اینکه از ساختار قبلی خود فاصله گرفته اند، در ساختار جدیدی که ایجاد کرده اند نیز به شکلی ناموفق ظاهر شده اند و به جای اینکه روند رو به رشدی داشته باشند و کارها را آسان تر کنند، باعث پیچیده تر شدن کارها و سردرگمی مردم شده‌اند و نارضایتی آن ها را به دنبال داشته اند. دولت ژاپن اعتقاد دارد که با اینکه آمریکا در کل جهان پیشرفته ترین کشور در زمینه فن‌آوری اطلاعات است، اما اگر دانش کافی برای استفاده از امکاناتش نداشته باشد، قادر به ایجاد یک دولت موفق نخواهد بود. مدیران ژاپنی اعتقاد دارند که در آینده ای بسیار نزدیک با فاصله بسیار زیادی در مقایسه با دیگر کشورها در صدر دولت های موفق الکترونیک قرار خواهند گرفت، زیرا طرح ایجاد یک دولت الکترونیک در ژاپن، تنها به ایجاد یک دولت مرکزی محدود نخواهد بود. دولتمردان این کشور تصمیم دارند که استانداردهای ویژه ای را به عنوان یک نقطه ارتباطی مهم با شهروندانشان تعیین کنند و زیرساخت های الکترونیک را به بهترین نحو برای رسیدن به این هدف فراهم آورند؛ به گونه ای که با انجام پروژه های پیشرفته، روز به روز به جایگاهی نزدیک شوند که حد و مرز در آن مفهومی نداشته باشد.
پیش بینی های یک کارشناس برای آینده کشورها
تمامی نام‌آوران جهان فن‌آوری برای پیشرفت جهان و علی‌الخصوص کشورهایشان تلاش می کنند و مسلما با کمک پیشگامان فن‌آوری اطلاعات می توان سریع تر به جایگاهی مطمئن از نظر برقراری ارتباط میان بخش های مختلف جامعه و کاربردهای فن‌آوری های نوین دست پیدا کرد. کمتر کسی وجود دارد که نام بیل‌گیتس را نشنیده باشد و اگر هم او را با عنوان یک کارشناس آی تی قدرتمند نشناسند، بدون شك با عنوان پولدارترین فرد جهان می شناسند. بیل‌گیتس که مدیرعامل مایکروسافت است، در اجلاسی که ماه گذشته در میان صدها کارشناس آی تی و مقامات دولتی برگزار شد، اعلام کرد که در آینده بسیار نزدیک فن‌آوری باعث ایجاد یک جهش بسیار بزرگ در ساختار اداری و دولتی کشورهای پیشرفته خواهد شد. بیل‌گیتس معتقد است که در دهه آتی راه تعامل میان فن‌آوری های نوین اطلاعاتی و دولت ها گسترده و یکپارچه خواهد شد. او اعتقاد دارد که در آینده گوشی های تلفن همراه می توانند قابلیت تشخیص کاربران را در اطراف خود داشته باشند. شاید در گامی پیشرفته تر بتوان سیستم های هوشمندی را پیاده سازی کرد؛ به طور مثال از رایانه هایی که به سیستم تشخیص صدا مجهز هستند و قابلیت های اینترنتی پیشرفته ای دارند، برای برقراری ارتباط میان بخش های دولتی مختلف استفاده کرد. او اعلام کرده است که اگر چه رکود اقتصادی در سال های گذشته باعث به عقب افتادن بسیاری از پروژه های پیشرفته شده است، اما با توجه به شرایط حال حاضر می توان اطمینان داشت که کشورها و سازمان های مختلف با بالاتر رفتن دانش‌شان در این زمینه به آسانی روی هماهنگ شدن بخش های مختلف با فن‌آوری اطلاعات سرمایه‌گذاری کنند و به این ترتیب نسل جدیدی را به صورت هوشمند طراحی کنند. جالب است که بدانید، مایکروسافت در حال حاضر در حال کار روی پروژه کارت های هوشمند ملی برای چند کشور مختلف از جمله هند است. آقای نایلکانی که موسس یکی از بزرگ‌ترین شرکت های تجاری جهان در هند است، روی این پروژه سرمایه‌گذاری کرده و قصد دارد که در این پروژه با مایکروسافت همکاری نزدیکی داشته باشد تا بتوانند از اواسط سال 2011 این کارت ها را به صورت آزمایشی میان مردم توزیع کنند. با توجه به اینکه هند در مقایسه با کشورهای اروپایی کشور چندان پیشرفته ای نیست و هنوز بسیاری از سیستم ها در این کشور به شیوه سنتی به کار خود ادامه می دهند، برداشتن این گام پیشرفت بزرگی در راستای رسیدن به یک دولت الکترونیک خواهد بود و بیل‌گیتس امیدوار است که بتواند در بسیاری از کشورها ساختارهای مورد نیاز برای رسیدن به این جایگاه را فراهم كند.
دولت نیمه الکترونیک ما در چه حال است؟
شاید بتوان گفت که ما هم جزو آن دسته از کشورهایی هستیم که به دلیل نداشتن دانش کافی و استفاده‌نكردن بهینه از امکانات سخت افزاری و نرم افزاری مناسب، از چاله درآمده و به چاه افتاده ایم. از آن-جایی که مهم ترین بخش به وجود آوردن زیرساخت های هوشمندسازی، داشتن بستر مناسبی برای اینترنت است، می توانیم با نگاه مختصری به این مورد به جایگاه کشورمان در این راستا پی ببریم. برنامه کلی دولت با عنوان توسعه و کاربرد فن‌آوری اطلاعات در شاخه های مختلف، چند سالی است که در دست اقدام است و هر از چند گاهی از گوشه و کنار خبرهایی را در این رابطه می شنویم، اما شاید بتوان گفت که در این راه حتی یک درصد هم موفق نبوده ایم و باید توجه بیشتری در این زمینه داشته باشیم و با برنامه‌ریزی و دانش بیشتر و کامل تری در راه گام برداریم.
گلســـا ماهیــــان، روزنامه شهرآرا مشهد
نظرات شما عزیزان:
برچسب‌ها:
خبرنامه وب سایت:
آمار
وب سایت: